Fairtradeproducten op een rijtje

Het aankoopbeleid van een gemeente, organisatie, horecazaak, jeugdvereniging, school, sportclub, individu … heeft een grote impact op de boeren wereldwijd. Wist je bijvoorbeeld dat de 200 Faire Gemeenten ieder jaar met de aankoop van hun eerlijke koffie 180.000 euro aan Fairtrade premie genereren voor de koffieboeren?

Met de campagne Faire Gemeente stimuleren we gemeenten om in te zetten op eerlijke handel: handel dat alle boeren wereldwijd een eerlijke prijs en gezond (werk)klimaat garandeert. Zowel fair trade, bio, lokaal, duurzaam, korte keten,… dragen daartoe bij. Niet alle producten kunnen geproduceerd worden in onze streek, producten zoals koffie, chocolade, bananen,… komen uit warmere klimaten. Maak hieronder kennis met enkele fairtradeproducten:

KOFFIE

Uit de Fair-O-Meter blijkt dat 95% van de Faire Gemeenten eerlijke koffie drinkt en 65% eerlijke thee. Dat is mooi. Drinken ze in jouw gemeente nog geen eerlijke bakjes troost? Dan is nu het ideale moment om over te schakelen op fair trade. Het aanbod is overweldigend: ieder groot koffiemerk in België heeft een eerlijk gamma. En ook de kleinere branders hebben steeds vaker fairtradebonen.

Koffie was het eerste Fairtrade gecertificeerde product dat op de markt kwam. Meer zelfs, omwille van de penibele situatie waarin Mexicaanse koffietelers zich bevonden na de ineengestorte marktprijs van koffie in 1988, is Fairtrade als organisatie het leven ingeroepen. Maar in ongeveer 30 jaar tijd is het inkomen van de koffieboeren significant gedaald. Slechts 10% van de verkoopwaarde van koffie in de winkel blijft in de producerende landen, terwijl de mondiale omzet steeds lucratiever wordt en vandaag al 170 miljard euro bedraagt.

TEXTIEL

Steeds meer mensen willen eerlijke kleren dragen. En ook gemeentebesturen willen steeds vaker eerlijk textiel voor hun werkkledij, uniformen en hemden. De markt van de eerlijke textiel beweegt zich nu razendsnel en iedere dag komen er winkels bij met een eerlijk aanbod. Ook voor grootverbruikers wordt het aanbod steeds uitgebreider. Zo kan je als gemeente of stad terecht bij Cottover, zij hebben een uitgebreid eerlijk en duurzaam aanbod.

De niet-biologische, en niet fairtradekatoenteelt is vervuilend en ongezond. In verhouding tot het schaarse land dat de sector verbruikt (2,4% van het bebouwde land), zijn gevaarlijke chemische stoffen alomtegenwoordig: de industrie verbruikt 25% van alle pesticiden, en 10% van alle onkruidverdelgingsmiddelen. Deze chemicaliën vervuilen de grond, lucht en waterwegen én zijn vaak heel giftig en kankerverwekkend. Daarnaast leven de katoenboeren vaak onder de armoedegrens. Dit is gelinkt aan de kunstmatig laag gehouden prijs van katoen.

Studies hebben aangetoond dat er een rechtstreekse correlatie is tussen  de daling van de katoenprijzen en de toename van armoede! Eerlijke handel wil niet enkel de positie van de katoenkwekers versterken, maar wil ook zorgen voor strenge milieu-, gezondheids- en veiligheidsnormen (zoals het verbod op gevaarlijke chemicaliën en genetisch gemodificeerd zaaigoed).

CHOCOLADE

De cacaoproductie vindt voor ongeveer 60% plaats in de landen Ivoorkust en Ghana. Ondanks dat de cacaoteelt een lang en arbeidsintensief proces is, kunnen de producenten nauwelijks rondkomen. Amper 6% van de waarde van het afgewerkte product gaat naar de cacaoboeren – een daling van 10% in vergelijking met de jaren ’80. Ondertussen maken de grote multinationals steeds meer winsten. Door de kleine winst neemt het aantal cacaoboeren ook af, en het leidt tot het zoeken naar andere overlevingsstrategieën – ontbossing, kindslavernij,…

Uit recente cijfers blijkt dat nog steeds 90.000 slachtoffers van slavernij op cacaoplantages werken in West-Afrika. De cacaosector moet dus dringend hervormd worden, en dit is de taak van instanties zoals de overheden en grote transnationale bedrijven. Ondertussen maken organisaties zoals Fairtrade, door middel van het vastleggen van een gegaranteerde minimumprijs, het toekennen van een premie en het steunen van democratische coöperatieven die de belangen van de landbouwers verdedigen en voldoen aan strenge normen, wel een groot verschil. Vandaag heeft Fairtrade chocolade nog maar 1% marktaandeel in België – er is dus nog steeds veel werk aan de boeg!

Neem zeker ook eens een kijkje naar de eerlijke chocolade van Oxfam Wereldwinkels, de reep Bite to Fight biedt bovenop de Fairtrade minimumprijs nog een extra toelage voor de boeren. Zo streven ze naar een leefbaar inkomen voor de cacaoboer.

BANANEN

Wist je dat bananen het gelukshormoon serotonine activeren?  Maar jammmer genoeg maken ze niet iedereen gelukkig. In België is 1 op tien van de geconsumeerde bananen Fairtrade gecertificeerd. Deze bananen zijn vooral afkomstig uit Zuid- en Centraal-Amerika. Veel van de lokale arbeiders leiden een onzeker bestaan door de lage lonen en de arbeidscontracten van onbepaalde duur. Daarnaast is de bananenteelt in Latijns-Amerika gelinkt aan mensenrechtenschendingen op hoge graad. De kleinschaligere bananenproducenten kunnen niet makkelijk opboksen tegen de grotere plantaties, en kampen bovendien ook met de gevolgen van klimaatsverandering.

Vandaag werkt Fairtrade samen met 25.000 kleinschalige bananenboeren en arbeiders op bananenplantaties, die deel uitmaken van 106 gecertificeerde coöperatieven en 67 gecertificeerde plantaties. De Fairtrade standaarden zorgen voor verbeterde arbeidsomstandigheden, beschermen de rechten van de arbeiders, versterken de stem van de landbouwers en verhogen hun inkomen. Ook helpt Fairtrade de lokale landbouwers zich te weren tegen de klimaatsverandering.

THEE

Uit de Fair-O-Meter blijkt dat 95% van de FairTradeGemeenten eerlijke koffie drinkt en 65% eerlijke thee. Dat is mooi. Drinken ze in jouw gemeente nog geen eerlijke bakjes troost? Dan is nu het ideale moment om over te schakelen op fair trade. Het aanbod is overweldigend, ieder groot koffiemerk dat in België te krijgen is heeft een eerlijk gamma. En ook de kleinere branders hebben steeds vaker fairtradebonen.

De productie van thee ligt voor 85% in de handen van grote multinationals. Naast de plantagearbeiders die ondermaats worden betaald en in slechte omstandigheden werken en leven, lijden ook de kleinere theeproducenten aan de monopolies. Ze worden niet eerlijk betaald voor hun theeblaadjes, waarvan de prijzen ook onderhevig zijn aan de schommelingen van de marktprijs. Vooral in landen zoals Kenia en Sri Lanka, waar de thee op kleine percelen grond wordt gekweekt, zien de landbouwers af – zij hebben minder marktinformatie en beschikken over minder middelen om de kwaliteit en productiviteit van hun plantage te kunnen verhogen.

FRUITSAP

Een hit in 81% van de Faire Gemeenten: een eerlijk glas fruitsap. Worldshake, Tropical, of Guaveshake je kan er niet mee misdoen. En met het eerlijke appelsap gekweekt en geperst in België vind je bij Oxfam Wereldwinkel nu ook lokaal eerlijk fruitsap.

Globaal worden rond de 62 miljoen ton tropische vruchten gecultiveerd, waarvan 98% wordt gegroeid in ontwikkelende landen in het zuidelijke halfrond. Door de toenemende macht van de grote multinationals, zijn de prijzen voor kleinschalige landbouwers zodanig laag dat de productiekosten niet gedekt worden, en worden steeds meer en meer landbouwers gedwongen om hun bedrijf te sluiten. Het aantal kleinschalige producenten in Brazilië zakte van 11.000 in 2010 naar 6.100 in 2015!

Onderzoek heeft aangetoond dat Fairtrade gecertificeerde fruitproducenten wél overeind kunnen blijven, door de stijging van hun inkomen en een betere onderhandelingspositie. Er bleek ook uit dat het gebruik van pesticiden is gedaald.

Fotograaf: Eric St-Pierre

WIJN

De productie van wijn vergt onvoorstelbaar veel tijd en arbeid. Dit leidt vaak tot heel slechte leef- en arbeidsomstandigheden voor de kleinschalige wijnboeren én de arbeiders op de grotere plantages. Fairtrade is vooral actief in twee wijnproducerende landen: in Zuid-Afrika, waar de overblijfselen van het apartheidssysteem zorgen voor slechte arbeidsvoorwaarden en gebrekkige huisvesting, oneerlijke sociale verhoudingen, lage lonen en de discriminatie van de vrouw; en Chili, waar de erfenis van Pinochet nog steeds wordt gevoeld onder de wijnboeren, die kampen met armoede en lage marktprijzen. Globaal zijn er 42 Fairtrade organisaties van wijnproducenten, die meer dan 5.000 arbeiders en landbouwers vertegenwoordigen. Als gevolg ontvangen zij eerlijke prijzen en extra premies, maar worden zij ook beschermd door de strenge Fairtrade arbeids- en milieuvoorwaarden, en wordt er actief ingezet op de emancipatie van de vrouw.