Na 19 jaar campagne voeren onder de naam FairTradeGemeente zijn er ondertussen 193 titeldragende gemeenten en steden en 3 provincies. Een knappe verdienste van de lokale besturen met de hulp van geëngageerde vrijwilligers. Maar na al die jaren sloop er ook wat campagnemoeheid binnen. Tijd voor een doordachte vernieuwing. Die komt er nu met Faire Gemeente: gemeenten die Lokaal, Ecologisch en Fair denken én doen. De omslag gebeurt procesmatig en aan de hand van de 4 V’s: verbinden, verruimen, verjongen en vernieuwen.
Verbinden
Met verbinden bedoelen we connectie maken op verschillende niveaus. Gaat het campagnesecretariaat dat alleen doen? Nee, we inspireren en ondersteunen. We zien we bijvoorbeeld heel veel kansen en mogelijkheden voor lokale besturen die zich engageren als Faire Gemeente om de verbinding tussen beleid en burgers te maken of te verbeteren. Of andersom: burgers, handelaars, verenigingen of organisaties die zich engageren voor eerlijke en duurzame handel moeten gehoor vinden bij hun lokaal bestuur om hier samen aan te werken op lokaal niveau.
Het is belangrijk dat het lokale beleid haar burgers mee betrekt in het beleid dat de gemeente voert. Daar blijven we een grote rol zien voor trekkersgroepen, andere advies/participatieorganen of werkgroepen.
Een lokale overheid kan bovendien nog meer inzetten op transversaal werken. De mondiaal ambtenaar staat er niet alleen voor. In een Faire Gemeente werk je op eerlijke handel en korte keten, dus met lokale economie, met de jeugddienst, met het aankoopbeleid en nog veel andere diensten of medewerkers. Daar kan je nog veel meer op elkaar afstemmen. Zeker als je de Faire Gemeente in het ruimere verhaal van de SDG’s plaatst – waar het hoort – dan moet iedereen op de kar springen.
We willen ook de verbinding tussen de Faire Gemeenten onderling vergroten. Elke Faire Gemeente heeft wel eens het gevoel er alleen voor te staan. We willen meer gebruik maken van dit ongelooflijk inspirerend netwerk van mensen en gemeenten die van elkaar kunnen leren.
Verruimen
Eerlijke handel blijft de basis van de de werking, maar we willen het nog meer inpassen in het verhaal van duurzaamheid en de SDG’s. Als je een Faire Gemeente bent, dan ben je al op 12 van de 17 SDG’s actief. Check hier.
We zetten volledig in op het LEF-principe. Daarbij combineren we lokale actie, ecologische duurzaamheid en fair trade. De aankoop van fairtradekoffie door het lokaal bestuur of het aanbieden of zelf consumeren van minstens 2 fair trade producten door alle lokale partners blijven een belangrijk basisprincipe, maar met Faire Gemeente willen we verder gaan. Daarom breiden we ook onze partnerschappen en acties uit.
Voedsel Anders geeft samen met Rikolto voeding aan het criterium 6 – lokale duurzame voedselstrategie. De Transformisten inspireren op het vlak van share, repair en de deeleconomie. En met de VVSG bekijken we hoe we de komende jaren concreter kunnen samenwerken.
FairTradeGemeente heeft altijd sterk ingezet op voeding, zowel uit het globale Zuiden, als uit de korte keten en de agro-ecologie. Praten we over eerlijke handel, dan ijveren we via ons partnerschap met Voedsel Anders dat die principes worden doorgetrokken voor lokale producten. Maar eerlijke handel kan ook op het vlak van ICT, werkkleding, natuursteen,… Het is een mooie uitdaging voor gemeentebesturen om ook hierop in te zetten.
Verjongen
Recent onderzoek van Enabel toont aan dat het begrip “eerlijke handel” niet goed gekend is bij jongeren. Blijvende sensibilisatie, samenwerking met scholen en jeugdorganisaties blijft dus belangrijk. Dit betekent ook dat we met zijn allen onze acties en communicatie ook meer moeten toespitsen naar jongeren, en dit samen mét jongeren.
Vorig jaar lanceerden we onze reportagereeks “Jongeren met LEF”. Die speelt daar prima op in. We zetten ook de samenwerking verder met organisaties die zich specifiek richten op die jongerendoelgroep, zoals Globelink. Zij werkten creatieve methodieken uit (zoals Globaal Kabaal) om samen met jongeren te werken aan thema’s als eerlijke handel, duurzaamheid en de SDG’s. Samen met jongeren – zowel georganiseerd als niet-georganiseerd – formuleren ze een aantal actiepunten in de gemeente en spreken daarrond het beleid aan.
Wil je in je gemeente jongeren bereiken, betrek dan zeker ook de jeugdconsulent. En het is pas motiverend als het gemeentebestuur er ook mee aan de slag gaat. Er zijn ook een aantal gemeenten die hun subsidiebeleid koppelen aan fairness: jeugdorganisaties krijgen een financiële stimulans als ze op hun evenement of kamp fairtrade- of korte ketenproducten gebruiken. Leg wel uit waarom het bestuur die dingen ondersteunt. Probeer jongeren te motiveren waar ze al actief zijn en leg zo mogelijk daar je incentives. De jongeren hoeven zeker niet elke maand mee te komen vergaderen. Dat gebeurt niet. Maar jongeren zijn zeker geëngageerd. De jeugdbewegingen hebben het nog nooit zo goed gedaan. Zoek dus creatieve manieren om jongeren mee te nemen in het LEF*-verhaal. Lukt dat, dan ben je meteen vertrokken voor een generatie ambassadeurs in de lokale jeugdverenigingen.
Vernieuwen
We lanceren een aantal vernieuwende acties, waarin verbinden, verruimen en verjongen verweven zitten.
Vorig jaar organiseerden we in samenwerking met Provincie Oost-Vlaanderen de eerste editie van de Trefdag. Dan brengen we veel Faire Gemeenten samen samen en inspireren we met verse ideeën, nieuwe inzichten en concrete voorbeelden. Bedoeling is om dit elk jaar in de Week van de Fair Trade te herhalen. Op 6 oktober 2023 zijn we te gast in het Provinciehuis Boeverbos voor de tweede editie van de Trefdag. En op 4 oktober 2024 opent het Provinciehuis in Antwerpen de deuren voor ons.
Op de World Fair Trade Day op zaterdag 13 mei 2023 hebben we de première van De Faire Ronde. Een nieuwe jaarlijkse actie op de tweede zaterdag van mei. Dan organiseren Faire Gemeenten met veel partners wandel- en fietstochten langs verschillende locaties met LEF* in de gemeente. Een ideale manier om de lokale partnerschappen aan te halen én te vernieuwen.
Door een nieuwe samenwerking met Voedsel Anders, de koepel van de agro-ecologie, hopen we zoveel mogelijk Faire Gemeenten warm te maken voor het Film.Food.Fest en dit in kader van Criterium 6 (aandacht voor lokale duurzame voeding).
Het blijft belangrijk dat nieuwe generaties en groepen mensen kennismaken met ecologische duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en fair trade. Durf als beleid en als Faire Gemeente je focus te vernieuwen. Waarom geen activiteit organiseren met het jeugdhuis, met de gezinsbond of met inwoners met een migratieachtergrond? Waarom samen met je burgers geen LEF*-kookboek maken? Dan maak je de match tussen lokaal verantwoorde en fairtradeproducten lekker concreet.
Netwerk van Faire Gemeenten
De werking wordt nog steeds ‘gedragen’ door 4 NGO’s: Fairtrade Belgium, Oxfam Fair Trade, Rikolto en 11.11.11. Vier organisaties die werken aan een eerlijke, duurzame en solidaire samenleving als basisprincipe hebben. Zij zorgen ervoor dat er een nationaal coördinator de omslag kan uitbouwen en het netwerk van Faire Gemeenten hierbij kan ondersteunen. De nieuwe werking zal de komende jaren ook meer als een netwerk gaan functioneren waarbij we elkaar inspireren en ondersteunen.
Om dit zoveel als mogelijk op maat van het netwerk te doen, zijn we in 2022 gestart met een klankbordgroep van Faire Gemeenten. Zij zullen vanaf 2023 nog meer betrokken worden bij de concrete omslag naar Faire Gemeenten. Ben je geïnteresseerd om dit proces mee vorm te geven vanuit jouw Faire Gemeente? Contacteer dan de nationaal coördinator (info@fairtradegemeenten.be)